Kerkentour een hele toer.
Zondag 22 september was het zover: de kerkentour voor mijn vrouw, Tia de Haan, en mijzelf. De dag werden we begeleid door leden van de beroepingscommissie en daarnaast waren in bijna alle kerken kosters ‘ingevlogen’ om iets over de kerk te vertellen.
Kolham
We startten in Kolham waar Jetze Terpstra bevlogen vertelde over de historie van de kerk maar ook een inkijkje gaf over het landschap (hoogteverschillen door zand- en turf afgravingen) En niet onbelangrijk voor de toekomst kwamen we te vernemen dat, als we begraven wilden worden op de begraafplaats van Kolham, we er snel bij moesten zijn omdat er gedacht wordt aan het ophogen van de tarieven. Tja, na vele afgravingen dan nu toch ook ophoging! Dhr. Terpstra bleek een kundig verteller en het kostte de ‘voorzitter’ van de kerkentour, Harry Dijkema, moeite om een einde te breien aan het bezoek: “Jetze de tijd is om. Bedankt voor de informatie maar we moeten naar de volgende kerk”. Jetze hernam hierop het woord en zei: ‘Mooi, dan gebruik ik de laatste vijf minuten voor ….’. In het begin van de kerkentour was daarmee de toon gezet.
Hellum
Zo’n 10 minuten later vertrokken we naar Hellum alwaar Greet Visser ons rondleidde. Jan Pieter was door werkzaamheden verhinderd. We begonnen buiten de kerk, daar waar eens de toren heeft gestaan, en passeerden enkele oude grafstenen. Het onderhoud daarvan is een duurzame aangelegenheid. Herstel van grafzerken kost tijd en geld en die zijn lang niet altijd voorhanden. We liepen langs de muur met daarin een sarcofaag en ook in de kerk kwam een stukje historie aan de orde. Naast een opstaande sarcofaag, grafstenen uit het verleden was er een ‘beroemde’ nis in de muur, waar vele bezoekers van heinde en verre voor naar deze kerk kwamen en komen. Natuurlijk werd ook al even vooruitgekeken naar zaken die te maken hebben met de bevestigings- en intrededienst op zondag 6 oktober. Greet gaf aan dat er van alles bedacht en al in gang gezet was en dat ‘alles goed zou komen’ maar ze wilde geen tipje van de sluier oplichten. Het moet ook een verrassing blijven!
Schildwolde
Na Hellum vertrokken we naar Schildwolde waar we genoten van een heerlijke lunch die door Melia van der Goot was voorbereid. Het weer was ons goedgezind en dus smeerden we binnen van een rijke gevulde dis: suikerbrood, krentenbrood, croissantjes en ‘gewone’ boterhammen, die we buiten, genietend van de zon, smakelijk naar binnen werkten.
Ondertussen liepen we uit op het tijdschema. Die tijd werd min of meer ‘ingehaald’. Gezeten in de herenbanken was er een korte introductie van de kerk door het kostersechtpaar Fokkens. Bart vertelde en Mannie keek en luisterde vanaf de achterste rij toe. Voor de vele bijzonderheden en details van deze kerk werd ons een mooie gids aangeboden. Het geheel kreeg een officieel tintje aangezien Melia, één van de leden van de beroepingscommissie, mij de eerste gids overhandigde. Hartelijk dank! Het begin van (m)enig leeswerk.
Tijdens het bezoek aan de Juffertoren met begeleider Kees Mollema, werden we op de hoogte gebracht van de traditie van het ‘kloksmeren’. Natuurlijk klommen we ook letterlijk naar grote hoogte door meerdere trappen te bedwingen. Het uurwerk kwam aan bod en na enkele pogingen begon het raderwerk goed te lopen.
Overschild
Vanuit Schildwolde vertrokken we naar Overschild. Voor mij was dit eigenlijk de ‘grote verrassing’ van de kerkentour, want ik dacht dat deze kerk niet meer in gebruik was en ook niet meer mocht worden betreden. Homme Jan Ritsema, die als aanspreekpunt van de kerk fungeert, vertelde over de kerk smeuïge verhalen. Zo bleek de kansel op instorten te staan toen een ietwat stevige predikant al te beweeglijk heen en weer bewoog op de kansel. De dunne poot waar de kansel op rust staat daarom ook niet meer loodrecht onder de kansel. Er zit een duidelijk zichtbare ‘knik’. Én aangezien Homme Jan, mij aankijkend ook van redelijk postuur achtte, heb ik de preekstoel hier niet beklommen. Een kerk dus met verhalen. En wellicht moet het grootste verhaal er nog komen: een verbouwing van de kerk met NAM.-gelden, waardoor een gloednieuw kerkgebouw met mogelijk een theeschenkerij en/of gemeenschapsruimte moet gaan ontstaan.
Slochteren
Na Overschild vertrokken we naar Slochteren. In de kerk hoorden we van Harry Dijkema over verbouwingen en over geologische ‘wetenswaardigheden’ die niet aan de grote klok zijn gehangen omdat dit het verbouwingswerk zeer waarschijnlijk zou hebben vertraagd. Ook hier werd, net als in Kolham, duidelijk hoezeer het landschap door de eeuwen heen veranderd is. De kerk gelegen op het hoogste punt en de daaromheen liggende lagere percelen. En dan te bedenken dat de grond waar de kerk op staat ook hier ongeveer nog twee meter hoger heeft gelegen (voor de ontginning in plm. 900)! Na de kerk mocht de toren natuurlijk niet onbezocht blijven. Met een speciale voorgevormde sleutel (zo één als in Schildwolde) werd de toren geopend en betraden we de toren. Voor de deur ligt waarschijnlijk een altaarsteen uit de voorheen katholieke kerk. Dat de katholieken door de protestanten in 1594 zijn verjaagd is één ding maar dat deze steen hier ligt heeft een dieperliggende betekenis. Er is sprake van ‘strijd’ en van ‘disrespect’ : met ieder stap op de steen worden de katholieken dieper de grond ingetrapt! Of anders: er wordt over hen heen gelopen. Dat dit nu niet meer het geval is, is op zijn minst hoopvol te noemen.
In de toren is het meubilair, zo zouden onze Zuiderburen het zeggen, aan een ‘kuisbeurt’ toe. Naast veel vogelpoep, muizenkeutels en enkele dode kauwtjes waren en vele muggen en fruitvliegjes te spotten.
Noordbroek
Op naar de laatste stop: de ‘kathedraal’ van Noordbroek. Een bijzondere kerk in meerdere opzichten, waar Willem Hermse meer over vertelde. Te koud om in de winter te kerken. Maar juist de Groningse zuinigheid (?) bij het stoken, waardoor de temperatuur in de kerk niet onderhevig was geweest aan grote temperatuurverschillen, bleek een groot pluspunt voor het orgel. Dit beroemde Schnitgerorgel was hierdoor in een betere staat gebleven. Naast het orgel, dat tijdens de rondgang door de kerk bespeeld werd door de heer Holtjer, was er nog een bijzonderheid: via een smalle trap naar boven kwamen we terecht boven de gewelven van deze kerk. Zoals gezegd: een heel bijzondere belevenis! De gang naar boven was lastig, want zo erg smal, maar de gang naar beneden was nog moeizamer. Het zicht naar beneden was vanwege de smalle doorgang minimaal en afdalen moest dus meer op gevoel dan op zicht: voetje voor voetje. De toren werd als sluitstuk van de kerkentour nog door drie diehards bezichtigd. En hier hoorde ik dat de traditie van het kloksmeren ook in Noordbroek bekend is. Fijn dat de kerk er nog staat want het had evengoed een zwembad kunnen zijn als de stemming in de gemeenteraad (jaren zestig van de vorige eeuw) net even anders had uitgepakt. (slechts één stem meer ‘voor’ de kerk)
Als afsluiting was er nog een lekkere versnapering: koffie/thee met een puddingbroodje en/of tompouce.
Zo rond 18.30 uur en ruim 2 uur later dan het rittenboek had aangegeven was de kerkentour ten einde gekomen. Een mooi en gezellig samen zijn met de nodige geologische, historische en hedendaagse wetenswaardigheden was aan ons voorbij getrokken…. Voldaan keerden we richting IJsselmuiden alwaar we rond 20.30 uur aankwamen. Het was met recht een hele toer!
Harry Eringa